بررسی اثرات نوشابه ها بر سلامتی انسان و معرفی
برخی از مضرات آن
محمد خوشخو
نوشابه به انگلیسی:
Soft drink، در لغت به معنای هر چیز نوشیدنی می‌باشد. در کاربرد عامیانه
نوشابه عبارت است از یک نوشیدنی خنک معمولاً شیرین.
گونه‌های نوشابه
1. بر پایهٔ دارندگی
الکل
·
نوشابه‌های بدون
الکل
مست کننده نیستند و استفاده از آنها در تمام
جهان آزاد است. بیشتر این گونه نوشابه‌ها حاوی شکرزیاد هستند.
·
نوشابه‌های دارای
الکل
این گونه نوشابه‌ها دارای
موادی هستند که مست آور است و استفاده آن در بیشتر کشورها برای زیر ۱۸ ساله‌ها ممنوع
است از معروف‌ترین آنها می‌توان به
این موارد اشاره کرد: ویسکی،
ودکا، بئوجولا
·
نوشابه‌های انرژی‌زا
نوشابه‌های
انرژی‌زا نوشیدنی‌هایی ملایم هستند که به
عنوان زیادکننده انرژی بدن بیش از بقیه نوشیدنی‌های
رایج به فروش می‌رسند. این نوع نوشابه‌ها
دارای عوارض جانبی هستند.
2.
بر پایهٔ طعم
- پرتقالی (هر۱۰۰ گرم ۴۸ کیلوکالری)
- کولا (هر ۱۰۰ گرم ۴۶ کیلوکالری)
- سون آپ (هر ۱۰۰ گرم ۴۱ کیلوکالری)
تاثیرات بر سلامتی
نوشابه نیز مانند هر
خوردنی دیگر اگر بیش از اندازه مصرف نشود (مانند هر دو هفته یک بار) مضر نیست. در
صورت مصرف بیشتر به نسبت مقدار آن عوارضش محسوس تر می‌شود.نوشابه برای دندان شیری
بسیار خورنده‌است.
بگونه‌ای که دندان کودک در یک
ظرف نوشابه حل می‌شود.
همچنین برای دندان‌های
دائمی بدلیل کاهش مقاومت به خوردگی مضر است.هر نوشابه حاوی کافئین،
گاز کربن دی‌اکسید،
اسید فسفریک و ۱۰ قاشق چای خوری شکر است. شیرینی زیاد شکر به خاطر وجود اسید
فسفریک تا حدّ زیادی خنثی می‌شود. در زیر به بررسی برخی از مضرات نوشابه های غیر الکلی می پردازیم.
فشار
خون
فشار
خون بالا یک عامل خطرزا برای بیماری قلب و عروق است. خطر حمله قلبی یا سکته مغزی
برای کسی که میزان فشار خون او 5/13 بر 5/8 است دو برابر کسی است که فشار خون او 5/11 بر 5/7 است.
بررسی‌های محققان انگلیسی و آمریکایی نشان می دهد
به ازای هر قوطی نوشابه شکردار که در روز مصرف شده باشد، فشار خون به طور منظم بالاتر می رود.
داده های مربوط به بیش از 2هزار و 500 نفر نشان می دهد که نوشیدن بیش از 355 میلی لیتر آب میوه ی شکردار یا
نوشابه ی گازدار در روز می تواند توازن فشارخون
را به هم بزند.
دانشمندان معتقدند که
شکر زیاد در خون باعث به هم خوردن حالت عادی رگ‌ها
و میزان نمک در بدن می‌شود. نوشیدنی های
رژیمی که با شیرین کننده‌های مصنوعی شیرین شده
باشند، چنین خطری را ندارند. مالکان صنعت نوشابه سازی
می‌گویند که محصولات آن ها در صورتی که به اندازه مصرف شوند، خطری
ندارند. انجمن قلب آمریکا می‌گوید که نباید هفته ای بیش از 3 قوطی 355 میلی لیتری نوشابه مصرف کرد.در این مطالعه در 4 مورد از داوطلبان 40
تا 59 ساله از انگلیس و آمریکا خواسته شد تا آن چه را در 24 ساعت قبل نوشیده
بودند، ثبت کنند. همچنین نمونه ادرار آن ها گرفته و فشارخون شان اندازه‌گیری شد. به ازای مصرف هر یک قوطی اضافه نوشابه شکردار در روز،
فشار بیشینه داوطلبان 6/1 میلی متر جیوه و فشار کمینه آن ها 8 دهم میلی‌متر جیوه بیشتر بود.در مجموع به‌نظر می رسید کسانی که مقدار زیادی نوشیدنی های
شیرین شده با شکر مصرف می‌کردند، رژیم‌های غذایی بدتری داشتند و احتمال اضافه وزن آن ها بیشتر بود.
اما صرف نظر از این مسئله، ارتباط آن با فشار خون حتی پس از احتساب
عواملی مثل وزن و قد، قابل توجه بود.
هضم
غذا
تقریبا همه مواد و
ترکیبات موجود در نوشابه مضر هستند و هیچ ماده مفیدی در آن وجود ندارد. نوشابه‌های بی رنگ هم اگر چه فاقد
رنگ‌های شیمیایی هستند، مضرات زیادی دارند و مصرف آن ها توصیه نمی شود. وی با بیان این که مصرف نوشابه با هدف هضم غذا و یا به
عنوان نوشیدنی همراه غذا به هیچ وجه توصیه نمی شود،
دستگاه گوارش بدن برای هضم غذا نیازی به نوشابه ندارد و نباید با هدف تسریع هضم
غذا نوشابه مصرف کرد. برخی
افراد هم نوشابه را به عنوان یک نوشیدنی و برای خنک شدن بدن مصرف می‌کنند که به این افراد نیز توصیه می شود
نوشیدنی‌های سالم را جایگزین کنند.
افرادی که با مشکل
ترشح زیاد و یا کم اسید معده مواجه هستند باید با مراجعه به پزشک و درمان دارویی
این مشکل را حل کنند و مصرف نوشابه نه تنها تاثیری در این زمینه ندارد، بلکه می تواند عوارضی هم به همراه داشته باشد.
همچنین غذاهای چرب
دیرهضم هستند و پس از مصرف غذاهای چرب اگر نوشابه و یا هر مایع دیگری مصرف شود،
موجب رقیق شدن اسیدهای گوارشی می‌شود و درنتیجه هضم
غذا با مشکل مواجه خواهد شد.
مصرف آب ، شربت‌های طبیعی، دوغ و مالشعیر به همراه غذا نسبت به نوشابه مضرات
کمتری دارد ولی مصرف این مایعات به همراه غذا نیز توصیه نمی شود.
مواد غذایی پس از
مصرف در درون معده از نظر دمایی تعدیل می شوند و به دمای مناسب
برای هضم می رسند، این در حالی است که مصرف نوشیدنی های
سرد به همراه غذا، تعدیل حرارت مواد غذایی را مختل می کند
که در نتیجه آن هضم غذا با مشکل مواجه می شود.
سکته
مصرف مداوم و منظم
نوشابه، خطر ابتلا به سکته را تا 61 درصد افزایش می دهد. پژوهشگران دانشگاه میامی میلر با تحقیق
بر روی بیش از دو هزار و 500 نفر، در صدد یافتن پاسخی برای پرسش مربوط به تاثیر
نوشابه بر سلامت انسان پس از 9 سال بودند. در نهایت آنان به این نتیجه رسیدند
افرادی که به طور منظم نوشابه مصرف می‌کنند تا 61 درصد
بیشتر از دیگران و کسانی که مصرف به مراتب کمتری دارند، در خطر ابتلا به سکته قرار
می گیرند.
پوکی
استخوان
نوشابه ها علاوه بر قند زیاد، دارای املاح فسفات هستند که در جذب
کلسیم غذا ایجاد اختلال می کند و نهایتا مصرف
مداوم نوشابه های گازدار کمبود کلسیم و به دنبال آن پوکی استخوان را به
دنبال دارد. پوکی استخوان موجب شکستگی های خود به خود
استخوان می‌شود.
اسید فسفریک علاوه بر
ایجاد اختلال در گوارش غذا، باعث اسیدی شدن خون می شود که برای جلوگیری از پایین
آمدن بیش از حد PH خون(اسیدی شدن) و خنثی سازی آن، بدن از کلسیم ذخیره شده در
استخوان ها استفاده می کند.
در واقع اسید فسفریک
موجود در نوشابه باعث کنده شدن کلسیم از استخوان ها می شود؛ از سوی دیگر برای جذب
کلسیم موجود در غذاها از طریق دستگاه گوارش نیز نیاز به برقراری نوعی تعادل میان
میزان کلسیم و فسفر است. وقتی این تعادل بر اثر نوشیدن نوشابه گازدار حاوی اسیدفسفریک
به هم می خورد، جذب کلسیم از دستگاه گوارش نیز دچار اختلال می شود. بنابراین بدن
از یک سو از کلسیم ذخیره شده در استخوان استفاده می کند و از سوی دیگر به راحتی
نمی تواند کلسیم جذب کند، در نتیجه دچار نوعی فقر کلسیم و کاهش تراکم استخوانی و
در نهایت پوکی بافت استخوانی خواهد شد. طبق نتایج جدیدترین تحقیقات علمی، افرادی
که به میزان زیاد نوشابه مصرف می کنند، احتمال شکستگی استخوان در آن ها 3 تا 4
برابر کسانی است که نوشابه مصرف نمی کنند. به عنوان مثال خانمی که هر روز یک لیوان
نوشابه مصرف می کند، 3 برابر بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارد و اگر
این زن ورزشکار باشد، میزان این خطر5 برابر افزایش می یابد. به گفته ی دکتر صفوی
در حال حاضر سن ابتلا به پوکی استخوان در ایران کاهش یافته و به 35 سال رسیده است.
پوسیدگی دندان ها
یکی از مهم ترین
مسائلی که امروزه با آن مواجه هستیم، استفاده ی بی رویه
ی نوجوانانو جوانان از نوشابه‌های گازدار و تنقلات
حاوی مواد قندی است که در این سنین با توجه به افزایش فعالیت های بدنی تمایل به مصرف این مواد نیز افزایش یافته و باعث
ایجاد صدمات جبران ناپذیری بر بدن و دندان‌ها می‌شود.
نوشابه‌های گازدار به دلیل وجود ترکیبات CO2 و تبدیل آن به اسید
کربنیک باعث عدم جذب کلسیم مواد غذایی و در نتیجه ایجاد مشکلات اسکلتی و پوکی
استخوان می‌شود و از طرفی حل شدن تدریجی مینای دندان و در نتیجه رنگ
گرفتگی سطحی، ایجاد حساسیت، پوسیدگی های ریز روی مینای
دندان را به دنبال دارد.
بهترین جایگزینی برای
تنقلات و نوشابه های گازدار،انواع مغزه ها و انواع دوغ می‌باشد
که در گذشته جایگاه خوبی در سبد غذایی ما ایرانیان داشته است و نه تنها فاقد اثرات
پوسیدگیدندان ها است بلکه باعث تامین کلسیم مورد نیاز بدن نیز می شود.
سرطان
لوزالمعده
محققان می گویند مصرف نوشابه‌های قندی بیش از دو
بار در هفته می تواند احتمال افزایش به سرطان لوزالمعدهرا افزایش می دهد. به گزارش روییترز، مطالعه‌ای
بر روی 60 هزار نفر در سنگاپور نشان می دهد که افرادی که بیشتر به جای نوشابه‌های قندی آب میوه می‌نوشند کمتر در معرض
این سرطان قرار می گیرند.
مارک پریرا از
دانشگاه مینسوتا که این مطالعه را رهبری می کرده
است می گوید شاید شکر عامل
اصلی این امر باشد ولی افرادی که به طور مداوم نوشابه‌های
قندی می‌نوشند به بیماری های دیگری نیز مبتلا
می شوند.پس از مصرف غذاهای چرب اگر نوشابه و یا هر مایع
دیگری مصرف شود، موجب رقیق شدن اسیدهای گوارشی می‌شود و درنتیجه هضم غذا با مشکل مواجه خواهد شدوی می‌گوید: "میزان بالای شکر این نوشیدنی‌ها
میزان انسولین را افزایش می‌دهد و همین امر می تواند سلول های سرطان لوزالمعده
را افزایش دهد."این تیم تحقیقاتی بر روی 60524 مرد و زن سنگاپوری - چینی برای
14 سال مطالعه انجام دادند. در این بین 140 نفر مبتلا به سرطان لوزالمعده شده اند و آنها که در هفته بیشتر
از دو نوشابه ی قندی می نوشند 87 درصد بیشتر
در معرض ابتلا به این سرطان بودند. محققان معتقدند این نتایج قابل تعمیم به ساکنان
کشورهای دیگر نیز هست.
سنگ
های کلیوی
بالا رفتن میزان اسید
فسفریک در خون بر عملکرد کلیه ها تاُثیر منفی داشته، از آن جایی که کلیه ها قادر
به دفع سریع آن نمی باشند باعث وارد آمدن فشار مضاعف به کلیه ها می شود. همچنین
مصرف نوشابه های گاز دار سبب می گردد تا کلسیم از استخوان ها خارج شده و درون خون
جریان یابد که این امر به نوبه ی خود موجب رسوب کلسیم اضافی در کلیه ها گردیده که
در نهایت منجر به تشکیل سنگ های کلسیمی در کلیه ها می شود.
و در آخر جالب است
بدانید محققان ثابت کرده‌اند که اگر یک تکه
ناخن، 72 ساعت در نوشابه ی حاوی اسید فسفریک باقی بماند به طور کامل حل خواهد شد.