مقالات

نقش مراقبتهای ویژه دوران بارداری در پیشگیری از مرگ و میر و کاهش آن

 ۱۳۹۳/۰۶/۲۵

نقش مراقبتهای ویژه دوران بارداری در پیشگیری از مرگ و میر و کاهش آن

چکیده

مقدمه و هدف:

مرگ و میر مادران یکی از خطرات عمده تهدید کننده حیات انسانی است که سالهای سال تا به امروز قربانیان فراوانی گرفته است که شناختن علل و عوامل کاهش دهنده وقوع آن از دغدغه های بشری بوده است. مرگ و میر مادران علاوه بر اینکه نشان دهنده پائین بودن شاخص های بهداشتی جامعه است، یکی از شاخص های مهم در سنجش میزان توسعه کشورها محسوب می شود. هدف از این مطالعه بررسی نقش مراقبتهای ویژه در کاهش MMR (مرگ و میر مادران) و هم چنین ارتقاء شاخص سلامت زنان باردار بوسیله ارزیابی دقیق مراقبتها و شناسایی علل خطر می باشد.

مراقبتهای دوران بارداری یکی از مهم ترین خدمات بهداشتی – درمانی هستند که طی چند دهه اخیر به امر مهمی در زمینه پیشگیری از بیماری و ارتقاء سطح سلامت تبدیل شده اند. زنان و کودکان از جمله اقشار آسیب پذیر بهداشتی محسوب می شوند و در سراسر دنیا همواره جز اولویتهای بهداشتی قرار دارند. مراقبتهای دوران بارداری که با هدف کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان و عوارض بارداری و زایمان انجام می شوند به صورت زیر تعریف شده اند: نوعی برنامه جامع مراقبتهای قبل از زایمان که شامل رویکردی هماهنگ به مراقبتهای طبی و حمایت روانی- اجتماعی است که در حالت بهینه قبل از حاملگی شروع می شود و در سراسر دوره قبل از زایمان ادامه می یابد.

بارداری که به نظر یک اتفاق طبیعی و عادی می رسد از نگاهی دیگر چنان تغییرات عمیقی در هر یک از ارگانهای بدن زن ایجاد می کند که بیشتر شبیه به یک سندرم پیچیده شبیه است. در واقع اگر توانایی تطبیق با شرایط ویژه وجود نداشت شاید اصلاً هیچ موجودی بعد از حاملگی زنده نمی ماند.

شناختن این تغییرات و راههای روبرو شدن با آن یکی از وظایف «طب مامائی مدرن» شده است.

امروزه هر خانم بارداری سؤالی که جوابش را می خواهد بداند این است که چه کارهایی و حرکاتی می تواند بکند و چه کارهایی نباید انجام دهد و بعد از زایمان باید چه کند به حالت قبل از حاملگی برگردد.

بسیاری از افراد که با بچه دار شدن مواجه می شوند اطلاعات کمی در مورد آنچه انتظار می رود دارند و فاقد مهارتهای لازم در این زمینه هستند.

 

کلاسهای آموزش بارداری و زایمان: راه حل مناسبی برای پر کردن این خلأ هستند. تمام ماماهای ماهر برای این آموزشها و نیز برای آموزشهای سریع و بر اساس وضعیت، مهارت و آمادگی دارند. از جمله مراقبتها و مهارتهای دوران بارداری می توان به مواردی مانند تغذیه، ورزش، استراحت، اشتغال، نحوه زندگی و ... اشاره کرد.

کلاسهای آمادگی زایمان، روش انطباق با درد و زایمان را شرح می دهند و به زوج کمک می کنند تا با فرزند جدید سازگاری پیدا کنند.

 

اصول کلاسهای آمادگی برای زایمان شامل:

1-     دادن اطلاعات دقیق به منظور کاهش ترس و اضطراب

2-     یادگیری تکنیک های ریلکسیشین، کنترل عضلات و تکنیک تنفس

3-     ایجاد یک محیط آرام و حمایت کننده از مادر

 

 

اهداف کلاسهای آمادگی برای زایمان

1-     دادن اطلاعات به منظور کاهش استرس

2-     افزایش اطلاعات در مورد برنامه های بهداشتی- مراقبتی

3-     کاهش اضطراب و اصلاح تفکرات نادرست

4-     آموزش مهارتهای عصبی- عضلانی

5-     کمک به مادر برای کاهش درد با حداقل استفاده از دارو

6-     افزایش اعتماد به نفس

7-     مستحکم کردن ارتباط اعضای خانواده

8-     کسب رفتارهای بهداشتی مناسب

9-     شیردهی موفق

10- تطابق مناسب با دوره پس از زایمان

11- آموزش روشهای تنظیم خانواده

 

مکان کلاسها:

بیمارستان، زایشگاه، مراکز بهداشتی درمانی، مطب، منزل، تیم سیار.

 

طول دوره آموزش:

کلاسها از نیمه دوم بارداری (هفته 20) برای هر زن باردار شروع می شود و در هفته 37 به پایان می رسد و تعداد جلسات 8 جلسه می باشد.

در هر کلاس حداکثر 10 نفر خانم باردار و همراهش شرکت می کند مطالب تئوری و تمرینهای عملی به صورت گروهی در کلاس اجرا می شود. فیلم آموزشی مربوط به همان جلسه نمایش داده می شود.

 

یافته ها:

بطور متوسط مادران باردار 8 بار مورد ارزیابی و مراقبت قرار می گیرند. در صورتیکه مادری پر خطر تلقی شود نیازمند مراقبتهای ویژه شده که با پیگیری منظم و ارجاع به موقع آنان مرگ و میر مادران کاهش می یابد. در بررسی های انجام شده شایع ترین علل مرگ و میر مستقیم مادری به ترتیب شامل خونریزی 58 درصد، اکلامپسی 8/25 درصد، آمبولی مایع آمنیون 7/9 د رصد و عفونت 5/6 درصد است که بیشترین میزان مرگ و میر در سنین 39-35 سال و کمترین در سنین 45-40 سالگی و زایمان چهارم به بالا اتفاق افتاده است.

 

بحث:

در قرن 21 مثلث مرگبار مادران شامل خونریزی، فشار خون، sepsis سپسیس مهم ترین علت مرگ و میر مادران باردار را تشکیل می دهد. موارد دیگر نیز که می تواند منجر به مرگ و میر مادر گردد عبارتند از سقط عفونی، پارگی رحم، اکلامپسی، آمبولی مایع آمنیون و ...

از آنجا که آسیبها و عوارض مرگ و میر ناشی از بارداری قابل پیشگیری است، پس پایش و ارزیابی های مستمر و دقیق دوران بارداری و بررسی علل مستقیم مرگ و میر مادران باردار و اجرای مراقبتهای ویژه آنها باعث دستیابی راهکارهای عملی جهت  ارتقاء سلامت مادران می شود.

 

نتیجه گیری

نتایج حاصل از مطالعات نشان داد که انجام مراقبتهای ویژه قبل از زایمان شامل کوتاه کردن فواصل بین مراقبتها، ارجاع فوری و غیر فوری مادران و پیگیری های منظم و پایش و ارزیابی حین زایمان و بعد از زایمان سبب کاهش تعداد عوارض حاملگی و مرگ و میر ناشی از آن و هم چنین ارتقاء شاخص سلامتی مادران باردار می شود.

 

مواد و روشها:

این مطالعه از نوع مروری بوده و از طریق مطالعه در کتب، مقالات، منابع معتبر علمی و هم چنین پایگاههای اینترنتی گردیده است.

 

کلمات کلیدی: مادران باردار، مراقبتهای ویژه، مرگ و میر

 

تنظیم کننده: پوراندخت جدیدیان

 کارشناس ماما

دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه

برای نظر دادن ابتدا باید به سیستم وارد شوید. برای ورود به سیستم روی کلید زیر کلیک کنید.