از عوارض مصرف زیاد نمک چه می دانید؟

ایران یکی از پر مصرف‌ترین کشورهاست که میانگین روزانه مصرف نمک مردمانش 3برابر استاندارد جهانی است. نمک یکی از مواد مورد نیاز برای سوخت و سازمواد غذایی در بدن، انتقال پیام‌های عصبی و کارکرد صحیح عضلات است اما مصرف آن مرز باریکی بین سلامتی و بیماری دارد. براساس استاندارد‌های سازمان جهانی بهداشت، حد پایین تعیین شده برای مصرف نمک 2گرم و حد بالای آن 5گرم در روز است.

طبق نظر محققان میزان مصرف نمک در ایران حدود ۱۰ تا ۱۵ گرم در روز است که این میزان بسیار بیشتر از حد استاندارد مصرف نمک (۵ گرم) است. یکی از برنامه‌های جدی وزارت بهداشت  تلاش برای کاهش مصرف نمک است. هم‌اکنون وزارت بهداشت توانسته میزان نمک غلات حجیم شده تولیدی صنایع را از 2.5 به 1.5 درصد کاهش دهد.

به‌طور کلی 87درصد کشور‌ها بیشتر از 3گرم در روز نمک مصرف می‌کنند و فقط 6کشور پیشرفته دنیا هستند که با اجرای برنامه‌های جهانی کاهش مصرف نمک، حد پایین تعیین شده توسط WHO را مصرف می‌کنند.

عوارض مصرف 3برابری نمک

نتایج بررسی‌های انجام شده مشخص کرده درصورتی که افراد تنها ۳ گرم از مصرف روزانه نمک خود را کاهش دهند، حدود ۵۰ درصد از بیماری‌های قلبی عروقی کاهش خواهد یافت. همچنین حدود ۳۵ درصد از بیماری‌های مربوط به فشار خون نیز کاهش می‌یابد. وقتی میزان مصرف نمک در جامعه‌ای بالا باشد می‌توان بیماری‌های احتمالی آنها را در آینده نه چندان دور پیش‌بینی کرد. ازجمله بیماری‌هایی که مصرف نمک فراوان می‌تواند ایجاد کند، فشار خون است. کاهش مصرف نمک، فوراً باعث کاهش فشارخون بالا می‌شود.

افزایش فشار خون، خطر سکته یا حمله قلبی را افزایش می‌دهد. نمک زیاد، کلسیم را از استخوان‌ها می‌گیرد و باعث دفع آن از ادرار می‌شود در نتیجه منجر به نازک شدن استخوان می‌شود. همچنین کاهش مصرف نمک خطر شیوع سرطان معده و آسم و بیماری‌های کلیوی را کاهش می‌دهد. برخی افراد معتقدند که با نوشیدن آب هم چاق می‌شوند. مصرف نمک زیاد، باعث افزایش مایعات در بدن می‌شود. کاهش مصرف نمک دراین شرایط، حدود 2لیتر از مایعات بدن (یا 2کیلوگرم از وزن بدن) را کاهش می‌دهد.

چطور نمک را کم کنیم

غذای صنعتی فرآوری شده مصرف نکنید. غذاهای ساده و سالم مانند انواع ماهی، مرغ و گوشت قرمز کم چربی را خودتان در منزل بپزید. سعی کنید غذاهای آماده مثل انواع کنسرو و غذای بیرون از منزل را نخورید. نمکدان بر سر سفره نگذارید. ذائقه‌تان کم‌کم با نمک کم تغییر خواهد کرد. در برچسب بعضی مواد غذایی هم مقدار سدیم موجود در 100گرم از ماده غذایی ذکر شده است. برای تبدیل مقدار سدیم به نمک بایستی آن را در عدد 5/2ضرب کنید.

منابع اصلی نمک

بخش عمده نمک مصرفی از غذاهای فرآوری شده به‌دست می‌آید و فقط یک چهارم آن را در سر سفره یا هنگام پخت غذا، اضافه می‌کنیم. انواع سس‌های فرآوری شده و چاشنی‌ها، کنسرو‌ها، سوسیس و کالباس، انواع پنیر‌ها، انواع غذاهای آماده، غلات صبحانه، انواع نان‌ها و کیک‌های صنعتی، انواع اشتها‌آورها مانند ترشی‌ها ازجمله منابع اصلی ورود نمک به بدن هستند. چه نمکی بهتر است ؟

با وجود اینکه ایرانی‌ها 3برابر حداکثر مجاز مصرف نمک در روز را استفاده می‌کنند با این حال کیفیت نمک دریافتی‌شان بسیار پایین است به‌طوری که به گفته دکتر کیمیاگر متخصص تغذیه ایران روی کمربند کمبود ید قرار دارد البته این به‌معنای آن نیست که ما افراد را برای مصرف نمک بیشتر ترغیب کنیم.

نمک دریا:

نمک دریا به نمک حاصل از تبخیر آب دریا گفته می‌شود. این نمک، تصفیه نشده و دارای انواع ناخالصی‌ها ازجمله فلزات سنگین است که خطر سرطان‌زایی آنها به اثبات رسیده است. علاوه بر ناخالصی، میزان ید آن کم یا حتی فاقد آن است که نیاز روزانه بدن به ید را تأمین نمی‌کند. هر چند نمک دریا حاوی مواد معدنی ازجمله فلوئور و پتاسیم است اما با توجه به اینکه در مصرف مقادیر زیاد آن، این املاح تأمین می‌شوند، این ویژگی نمک دریا بسیار کم اهمیت بوده و ارزش کاربری ندارد.

نمک تصفیه شده و ید‌دار :

ید یکی از عناصر نادر و ضروری است که بدن انسان برای تنظیم ترشحات ضروری غدد به مقدار بسیار کم آن در روز نیاز دارد. ید به‌طور طبیعی در خاک و آب وجود دارد ولی مقدار آن در برخی مناطق بسیار پایین است. نمک تصفیه شده نمکی است کاملا بهداشتی که ناخالصی‌های آن حذف شده است. نگهداری و ذخیره کردن نمک یددار به‌مدت طولانی (بیش از یک سال) موجب از دست رفتن بخشی از ید آن می‌شود. برای حفظ ید در نمک، باید نمک را دور از نور و رطوبت و در ظرف در بسته پلاستیکی، چوبی، سفالی و یا شیشه‌های رنگی و تیره نگهداری کرد و جهت اضافه کردن آن به غذا در زمان طبخ، نمک را در انتهای پخت اضافه کرد تا ید آن در حداکثر مقدار حفظ شود.

 

مضرات نوشابه

امـروزه مصرف نوشابه های گازدار بطور فزاینده در میان مـردم دنیا بخصوص ایرانیان که رکورددار مصرف این ماده هستند رایج گردیده است. اما آیـا مـصـرف کنـنـدگان از مـضرات این نوشابه های رنگارنگ با خبرند؟
پــژوهشگران مضرات مصرف نوشابه های گازدار را چـنـیـن میشمارند:
1- پـوسیدگی دندانها: تمام نوشابه های گازدار خاصیت اســیدی داشته و سبب فرسایش مینای دندانها میگردند.
همچنین میزان قند بالای این گـونه مـحــصولات پوسیدگیدندانها را تسریع میکنند.
2- چاقی: نوشابه های گازدار عمدتا از آب تصفیه شده، افزودنیهای مصنوعی و شکر تصفیه شده تهیه میگردند. بنابراین فاقد هرگونه ارزش تغذیه ای بوده و تنها به خاطر میزان قند بالایشان دارای کالری زیادی میباشند که سبب چاقی در فرد مصرف کننده میگردند. در نوشابه های رژیمی نیز جای شکر معمولی از آسپارتام استفاده میکنند که در ضمن آنکه یک ماده اشتها آور میباشد برای سلامتی نیز مضر بوده و مصـرف آن میگرن، سرگیجه و کاهش توان حافظه را بدنبال دارد.
3- سوء تغذیه: افرادی که به مصرف نوشابه های گازدار اعتیاد دارند و از طرفی که این محصولات موجب کاهش اشتها میگردند بنابراین فرد معتاد تنها به مصرف نوشابه های گازدار روی آورده و دچار سوء تغذیه میگردند.هنگامی که شما در بطری یک نوشابه گازدار را میگشایید بلافاصله حبابها و گازهای موجود در آن به بیرون جهیده وظاهر میگردند.گاز اینگونه محصولات بسبب وجود اسید فسفریک و دی اکسید کربن در ترکیباتشان میباشد که سبب اسیدی گشتن اینگونه محصولات نیز میگردند.PH نوشابه های گازدار بین 2.5 تا 3.5 میباشد که موجب پدید آمدن محیطی اسیدی در معده میگردند. در کل مسیر سیستم گوارش تنها معده قادر به مقاومت در برابر چنین محیط اسیدی میباشد. اما در دیگر اعضای سیستم گوارش بدن مانند دهان، گلو و مری در پی مصرف نوشابه های گازدار محیط اسیدی ناهنجاری ایجاد میگردد. چراکه مخاط دهان، گلو و مری بسیار در برابر اسید حساس و آسیب پذیر میباشند. اسید فسفریک موجود در این نوشابه ها نیز با رقابت با اسید هیدروکلریک معده عملکرد صحیح معده را تحت تاثیر قرار میدهد. هنگامی که معده ناکارآمد میگردد غذای مصرفی گوارش نیافته باقی مانده و سبب سوء هاضمه و نفخ میگردد. افرادی که از زخم معده و
سوزش سر سینه رنج میبرند باید از مصرف نوشابه های گازدار جدا خودداری کنند.
4- تاثیر بروی کلیه ها: هنگامی که میزان اسید فسفریک خون افزایش می یابد کلیه ها قادر بدفع سریع آن نمیباشند بنابراین فشار مضاعفی بروی کلیه ها تحمیل میگردد. مصرف نوشابه های گازدار سبب میگردد تا کلسیم از استخوانها برداشته شده و درون خون جریان یابد این امر موجب رسوب کلسیم اضافی در کلیه ها گردیده که در نهایت منجر به سنگ کلیه میگردد.
5- تاثیر بروی پوست: خون اسیدی بروی عملکرد گلوتایتون تاثیر میگذراد. گلوتایتون یک آنزیم با خاصیت آنتی اکسیدانی میباشد. علاوه بر آن نوشابه های گازدار فاقد هرگونه مواد معدنی و ویتامین میباشند. افرادی که نوشابه مصرف میکنند معمولا مصرف آب میوه، شیر و حتی آب را کاهش میدهند و بدن خود را از ویتامینها و مواد معدنی که برای سلامتی پوست ضروری میباشند محروم میسازند. بنابراین پوستشان بیشتر دچار چین و چروک میگردد.
6- تاثیر بروی استخوانها: اسید فسفریک موجود در نوشابه های گازدار ماده ای بسیار سمی میباشد. در صنعت از اسید فسفریک بعنوان سختی گیر آب استفاده میگردد. به این طریق که اسید فسفریک سبب زدودن کلسیم و منیزیوم از آب سخت میگردد. اسید فسفریک در بدن نیز دارای عملکرد مشابهی میباشد. یعنی یون کلسیم را از استخوانها بر داشته و پوکی استخوانها را سبب میگردد.
7- تاثیر کافئین: به نوشابه های گازدار عمدا کافئین افزوده میگردد تا ایجاد اعتیاد و وابستگی در مصرف کنندگان خود کنند. کافئین موجود در نوشابه های گازدار با سرعت بیشتری نسبت به دیگر نوشیدنیهای حاوی کافئین مانند قهوه و چای جذب بدن میگردد. کافئین سبب برهم خوردن نظم خواب گردیده، علایم پیش از قاعدگی را تشدید کرده و سبب کم آبی در بدن میگردد.
به خاطر داشته باشید که بیماریها یک شبه پدیدار نمیگردند بلکه در طی سالها بر اثر پیروی از رژیمهای غذایی نامناسب ایجاد میگردند.بنابراین مصرف نوشابه های گازدار را به حداقل ممکن رسانده و در عوض به نوشیدن آب وآب میوه های طبیعی روی آورید. هرگاه هم که هوس مصرف نوشابه های گازدار را کردید حتما از نی استفاده کنید تا از تماس مستقیم نوشابه با دندانها خودداری کرده باشید.